Minder leden, minder vrijwilligers en minder activiteiten: het Friese verenigingsleven staat onder druk. Er komt dan ook heel wat op de verenigingen af, bijvoorbeeld de corona-maatregelen en grote maatschappelijke veranderingen. Ook afnemende financiële middelen en nieuwe regelgeving maken het de verenigingen moeilijk. Het was hoog tijd om te onderzoeken hoe het verenigingsleven ervoor staat en om de uitdagingen voor de toekomst in beeld te brengen.

De afgelopen maanden heeft het Fries Sociaal Planbureau (FSP) daarom, in samenwerking met Doarpswurk, Keunstwurk en Sport Fryslân, de staat van het Friese verenigingsleven onafhankelijk onderzocht. Hiervoor heeft het FSP aan Friese gemeenten, verenigingen en inwoners gevraagd hoe zij kijken naar de huidige staat van het verenigingsleven.

Ondanks de eerdergenoemde uitdagingen zijn zowel de verenigingen zelf als de inwoners van Fryslân het erover eens: ontmoeting in verenigingsverband is essentieel voor een sterk gevoel van sociale verbondenheid. Een lidmaatschap is volgens de ondervraagden niet alleen goed voor sociale contacten, maar ook voor ontspanning en gezelligheid. Verenigingen zelf geven aan al vorm aan die lokale, sociale binding door activiteiten te organiseren die burgers thuis laten voelen in hun dorp of wijk. Tegelijkertijd ervaren ze belemmeringen rond de werving van vrijwilligers, financiering, beleid en wetgeving. Verenigingen hebben daarom behoefte aan meer ondersteuning om te kunnen blijven bestaan.

Uit interviews met verschillende gemeenten is gebleken dat zij absoluut meerwaarde zien in het werk van verenigingen. Het gaat hen dan met name om de invloed die ze hebben op sociale samenhang en de leefbaarheid in de wijk of in het dorp. Er zijn echter grote verschillen tussen de gemeentes onderling: niet in elke gemeente krijgen de verenigingen dezelfde ondersteuning bij hun werkzaamheden. De helft van de verenigingen zou graag meer samenwerken met de gemeente, om zo samen een lokaal, toekomstbestendige verenigingsleven te realiseren.

Hoe nu verder? Op basis van de input van de inwoners, de verenigingen en de gemeenten presenteert het FSP drie mogelijke denkrichtingen waarmee het Friese verenigingsleven toekomstbestendig kan worden gemaakt:

1. Het opzetten en/of versterken van een samenwerking die zich richt op de maatschappelijk taken van de verenigingen in Fryslân. Als de rol van verenigingen op maatschappelijk gebied groter wordt, is daar hulp vanuit de gemeente, ondersteuningsinstelling en maatschappelijke organisatie voor nodig. Verenigingen zouden graag ondersteuning ontvangen rondom verenigingsbeleid, wetgeving en financiën.
2. Daarnaast zou voortbestaan van verenigingen kunnen worden verstevigd door samen de gedeelde uitdagingen aan te pakken. Vanuit die collectieve samenwerking kunnen verenigingen van elkaar leren, samen activiteiten organiseren of de samenwerking zelfs uitbreiden tot een brede ‘omni-vereniging’. De gemeenten, provincie en ondersteuningsinstellingen kunnen hierbij als facilitator functioneren.
3. Ook kan er een stimulerende omgeving worden gecreëerd door de gemeenten, ondersteuningsinstellingen en maatschappelijke organisaties. In die omgeving kunnen activiteiten worden georganiseerd waarin de directe behoefte van burgers om te ontmoeten wordt gefaciliteerd. Want de bevolking van Fryslân en hun behoeften is veranderd en aan het veranderen. De verenigingen zouden zich nog meer op die ontmoetingsbehoefte kunnen richten om zo de sociale verbindingen in de dorp of wijk te versterken.

Het hele onderzoek is te lezen op fsp.nl. Naast het rapport is er een ook praatplaat beschikbaar.

Meer informatie
Jesse David Marinus, projectleider
jdmarinus@fsp.nl – 0637334810